Ksa waarschuwt voor manipulatie door online casino’s

Uit nieuw onderzoek van de Kansspelautoriteit blijkt dat online goksites verschillende technieken gebruiken om spelersgedrag te beïnvloeden. Meer dan 20 legale platforms werden onderzocht, waarbij zorgwekkende patronen aan het licht kwamen. De toezichthouder overweegt nu strengere maatregelen om spelers te beschermen.

Samenvatting: onderzoek naar gedragsbeïnvloeding

De Ksa onderzocht 21 legale gokplatforms en 35 spellen op manieren waarop ze spelersgedrag beïnvloeden. Dark patterns en misleidende technieken werden geïdentificeerd, maar ook positieve beschermingsmaatregelen. De toezichthouder overweegt strengere regels om spelers beter te beschermen.

Het onderzoek

De Ksa liet een gespecialiseerd bureau 21 legale gokplatforms en 35 spellen onderzoeken. Het onderzoek liep van september 2024 tot februari 2025. Er werd gekeken naar de manier waarop spelers werden verleid om door te spelen of juist geholpen werden om grip te houden.

De onderzoekers analyseerden spellen, interfaces, bonussen en promoties. Ook werd gekeken hoe makkelijk of moeilijk het was om limieten in te stellen, een account te sluiten of een pauze in te lassen.

Gedragsbeïnvloeding

Gedragsbeïnvloeding betekent dat aanbieders van gokspelen bewust de gebruikerservaring ontwerpen om keuzes van spelers te sturen. Dat kan positief zijn: waarschuwingen bij risicovol gedrag, verplichte pauzes of herstelperiodes. Het kan ook negatief: spelers worden subtiel of direct verleid om meer te storten of langer door te spelen dan ze eigenlijk zouden willen.

Dark patterns zijn ontwerpkeuzes die spelers steeds een stap verder duwen zonder dat ze dit doorhebben. Denk aan autoplay, verleidelijke bonussen of het ingewikkeld maken om een account te sluiten.

Positieve invloeden

Er zijn aanbieders die daadwerkelijk inspelen op verantwoord spelgedrag. Zij maken het spelers makkelijker om grenzen te stellen of in te grijpen als het gedrag risicovol wordt. Voorbeelden zijn:

• Waarschuwingen bij langdurig spelen
• Mogelijkheden om speellimieten in te stellen
• Eenvoudige tools om een pauze te nemen
• Feedback over speelgedrag

Deze positieve vormen van gedragsbeïnvloeding laten zien dat verantwoord gokken mogelijk is, mits aanbieders hun zorgplicht serieus nemen.

Negatieve patronen

Toch kwamen vooral negatieve patronen naar voren. Veel goksites gebruiken technieken die spelers juist langer vasthouden. Belangrijke voorbeelden zijn:

• Autoplay, waarbij rondes automatisch doorgaan
• Bonussen die spelers verplichten meerdere stortingen of inzetten te doen
• Reclame en notificaties die spelers terugroepen naar het platform
• Illusies van controle: knoppen of keuzes die geen echte invloed hebben op de uitkomst
• Minimumbedragen bij uitbetalingen of omslachtige uitbetalingsprocedures
• Moeilijk toegankelijke opties om accounts te sluiten

Deze technieken kunnen leiden tot verlies van overzicht en controle. Vooral bij kwetsbare groepen spelen ze een grote rol in de ontwikkeling van gokproblemen.

Risicogroepen

De impact van negatieve beïnvloeding verschilt per type speler.

• Verslavingsgevoelige spelers reageren het sterkst op dark patterns. Bij hen is de kans groter dat inzetten hoger worden en pauzes achterwege blijven.
• Recreatieve spelers kunnen verleid worden, maar hebben vaak meer controle om te stoppen.
• Jongeren en minder ervaren spelers hebben weinig inzicht in risico’s en zijn daardoor extra kwetsbaar. Onderzoek laat zien dat online gokken juist onder tieners en jongvolwassenen een sterke groei laat zien.

Getuigenis van een speler

Een speler die anoniem wil blijven, vertelde over zijn ervaring met een bonusactie:

“Je denkt een cadeautje te krijgen, maar pas als je begint te spelen zie je dat je enorme bedragen moet inzetten om die bonus vrij te spelen. Voor je het weet ben je veel meer kwijt dan gepland.”

Dit soort ervaringen illustreert hoe onschuldige aanbiedingen kunnen uitgroeien tot grote financiële problemen.

Zorgplicht & wetgeving

Aanbieders hebben in Nederland een wettelijke zorgplicht. Ze moeten spelers beschermen tegen overmatig gokken, verslaving en financiële schade. Dat betekent dat ze hun platform zo moeten inrichten dat spelers niet bewust worden misleid of onnodig risico lopen.

Er gelden duidelijke regels. Autoplay is bij de online slots casino’s verboden volgens de Ksa. Voorwaarden mogen niet misleidend zijn. Uitbetalingen moeten eenvoudig en transparant verlopen. Toch laat het onderzoek zien dat deze regels niet altijd nageleefd worden.

De Ksa concludeert dat strengere richtlijnen nodig kunnen zijn. Niet alles kan met bestaande regels worden afgedekt, zeker omdat technologie en marketingtrucs steeds geavanceerder worden.

Gevolgen & acties

De toezichthouder heeft al aangekondigd dat er vervolgstappen komen. Die kunnen bestaan uit:

• Aanscherping van de richtlijnenrondom spelontwerp en bonussen
• Strenger toezicht op naleving, met boetes en sancties voor overtreders
• Meer nadruk op transparantie: spelers moeten beter begrijpen hoe spellen werken en welke risico’s er zijn
• Betere voorlichting en meer eenvoudige tools om speellimieten of pauzes in te stellen

Het doel is om een balans te vinden tussen vrijheid van aanbieder en bescherming van de speler.

Internationale context

Ook in het buitenland is er aandacht voor dit onderwerp. In Australië werd onderzoek gedaan naar de invloed van gokreclame op sportfans. Directe berichten zoals sms en e-mail bleken grote invloed te hebben op inzetgedrag.

In Groot-Brittannië voerden toezichthouders strengere regels in voor gokreclames en bonussen. Daar werd vastgesteld dat een groot deel van de reclames jongeren bereikte, ook al waren die officieel niet de doelgroep.

Nederland staat met dit onderzoek naar online casino’s en bookmakers dus niet alleen. Wereldwijd worstelen landen met dezelfde vraag: hoe ver mogen gokbedrijven gaan in het beïnvloeden van spelers?

Adviezen voor spelers

Voor consumenten is het belangrijk om bewust te zijn van de technieken die gebruikt worden. Enkele tips:

• Controleer altijd of je bij een legale aanbieder speelt
• Stel vooraf limieten in voor tijd en geld
• Wees kritisch op bonussen en lees de voorwaarden goed
• Gebruik tools zoals Cruks om jezelf tijdelijk of permanent uit te sluiten
• Let op signalenzoals frustratie, verlies najagen of steeds hogere inzetten

Wat aanbieders zouden moeten doen

De verantwoordelijkheid ligt niet alleen bij de speler. Ook aanbieders moeten hun rol serieus nemen. Zij kunnen:

• Dark patterns vermijden en kiezen voor transparante ontwerpen
• Waarschuwingen en limieten standaard opnemen in hun systemen
• Spelers duidelijke informatie geven over kansen en risico’s
• Marketing beperken tot volwassen en verantwoord spelgedrag

Door echt invulling te geven aan hun zorgplicht kunnen aanbieders bijdragen aan een gezondere markt.

Conclusie

Het onderzoek van de Ksa maakt duidelijk dat gedragsbeïnvloeding in de online gokwereld onvermijdelijk is. De vraag is alleen of die beïnvloeding positief of negatief ingezet wordt. Positieve beïnvloeding kan spelers helpen verantwoord te blijven spelen. Negatieve beïnvloeding kan juist leiden tot financiële problemen en gokverslaving.

Voor spelers is het van belang om bewust keuzes te maken en alert te zijn op de technieken die platforms gebruiken. Voor aanbieders is dit het moment om te laten zien dat hun zorgplicht meer is dan een verplicht nummer.

De komende tijd zal duidelijk worden of de Ksa kiest voor strengere regels, meer handhaving of zelfs beide. Eén ding is zeker: de balans tussen commercieel belang en bescherming van de speler staat meer dan ooit centraal in het Nederlandse kansspelbeleid.